Πολεοδομικός σχεδιασμός είναι ο βασικός τρόπος άσκησης πολεοδομικής πολιτικής. Αποτελεί το βασικότερο εργαλείο ρύθμισης του αστικού περιαστικού και εξωαστικού χώρου σε επίπεδο οικισμού, πόλης ή πολεοδομικού συγκροτήματος. Για τη ρύθμιση του χώρου σε επίπεδο υπερκείμενο της πόλης ή του διευρυμένου Δήμου, χρησιμοποιείται ο Χωροταξικός Σχεδιασμός. Ο Πολεοδομικός σχεδιασμός αποσκοπεί στην ορθολογική οργάνωση του χώρου με βάση τις αρχές της επιστήμης της Πολεοδομίας.

Η πόλη αποτελεί τον βασικό χώρο αναφοράς του πολεοδομικού σχεδιασμού, και το εκτάριο είναι η βασική μονάδα μέτρησης του.

Ιστορικά στοιχεία

Πολεοδομικός σχεδιασμός ως δραστηριότητα είναι σχετικά πρόσφατη επιστήμη καθώς δημιουργήθηκε για αντιμετωπίσει τις μεγάλες αστικές συγκεντρώσεις των πόλεων μετά την βιομηχανική επανάσταση. Ωστόσο βιβλιογραφικές αναφορές περιγράφουν τον Ιππόδαμο ως ένα από τους πρώτους πολεοδόμους της εποχής.

Βασικά Επίπεδα Πολεοδομικού Σχεδιασμού στην Ελλάδα

Πιστοποιητικό Γραφείου Σχεδίου Πόλεως Πειραιώς & Περιχώρων (1936)

1) Ρυθμιστικό Σχέδιο
Βασικό χώρο αναφοράς του Ρυθμιστικού Σχεδίου αποτελεί η Μητρόπολη / Πολεοδομικό Συγκρότημα. Θεσμοθετημένα Ρυθμιστικά Σχέδια στην Ελλάδα διαθέτουν οι Αθήνα και Θεσσαλονίκη, ενώ υπό εκπόνηση (2008) είναι τα Ρυμοτομικά Σχέδια (ΡΣ) των Πολεοδομικών Συγκροτημάτων (Π.Σ.) Πάτρας και Βόλου-Νέας Ιωνίας. Η έγκριση των ΡΣ γίνεται από το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε

2) Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο και ΣΧΟΟΑΠ
Τα εργαλεία "Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο" (ΓΠΣ) και "Σχέδιο Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοιχτής Πόλης" (ΣΧΟΟΑΠ) του Ν-2508/97, αφορούν στη ρύθμιση των πόλεων των οικισμών της χώρας, αλλά, σε αντίθεση με τα ισχύοντα στον Ν-1337/83, καλύπτουν μια διευρυμένη γεωγραφική περιοχή η οποία, κατά κανόνα, συμπίπτει με τα όρια της νέας πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης (νέου Δήμου).

Ειδικότερα τα ΣΧΟΟΑΠ, τα οποία αποτελούν νέο εργαλείο σχεδιασμού του Ν-2508/97, αποτελούν -όπως δηλώνει ο τίτλος τους- τα ΓΠΣ του μη αστικού χώρου ^[1], εφ' όσον οι αντίστοιχοι οικισμοί είναι όλοι μικρότεροι των 2000 κατοίκων. ^[2]

Τα ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ εκπονούνται "στα πλαίσια των χωροταξικών σχεδίων" ^[3]. Η έγκριση τους γίνεται από την αρμόδια Περιφέρεια

3) Πολεοδομική μελέτη
Η Πολεοδομική μελέτη υλοποιείται με χώρο αναφοράς τμήμα της πόλης. Υπάρχει ποικιλία Πολεοδομικών Μελετών και συοδευτικών εργαλείων πολεοδομικής ρύθμισης, ανάλογα με το θέμα που η ΠΜ πραγματεύεται, με κυριότερες τις Πολεοδομική Μελέτη Επέκτασης και Πολεοδομική Μελέτη Αναθεώρησης. Αρμόδιος φορέας για την έγκριση τους είναι η Περιφέρεια.

4) «Σχέδια Ολοκληρωμένων Αστικών Παρεμβάσεων» (ΣΟΑΠ) του Ν 2742/99 Τα σχέδια αυτά προορίζονται για πόλεις ή τμήματά τους αλλά και για ευρύτερες αστικές περιοχές «που παρουσιάζουν κρίσιμα προβλήματα αναπτυξιακής υστέρησης, κοινωνικής και οικονομικής συνοχής, περιβαλλοντικής υποβάθμισης και ποιότητας ζωής» και «επιδιώκουν την βελτίωση των υποδομών, κοινωνικών εξυπηρετήσεων, αντιμετώπιση της ανεργίας, την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού, την αρμονική διάρθρωση των χρήσεων γης, την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και γενικά την κοινωνική, οικονομική, περιβαλλοντική και πολιτισμική αναζωογόνηση των πόλεων και των ευρύτερων αστικών περιοχών.» Η πρωτοβουλία για την κατάρτιση των ΣΟΑΠ ανήκει στο ΥΠΕΧΩΔΕ ή στην Περιφέρεια. Το ΣΟΑΠ επιπλέον, είναι και μηχανισμός άντλησης χρηματοδότησης για την χαρακτηριζόμενη περιοχή.

Μερικές Μορφές Πολεοδομικού Σχεδιασμού

Γενικότερα στη βιβλιογραφία συναντώνται οι παρακάτω μορφές πολεοδομικού σχεδιασμού:

• Εταιρικός σχεδιασμός
• Συμμετοχικός σχεδιασμός
• Συνηγορικός σχεδιασμός

Εξωτερικές συνδέσεις

• ΣΕΜΠΧΠΑ (Σύλλογος Ελλήνων Μηχανικών Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης)
• ΣΕΠΟΧ (Σύλλογος Ελλήνων Πολεοδόμων & Χωροτακτών)
• ΥΠΕΧΩΔΕ
• European Concil of Town Planners
• [1]
  
  

  Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια