Με σεβασμό στο περιβάλλον

Τα κτίριά μας είναι ενεργειακά «παχύσαρκα» και «αχόρταγα». «Τρώνε» κυρίως πετρέλαιο για τις ανάγκες της θέρμανσής τους, αλλά και ηλεκτρικό για να λειτουργήσουν τις συσκευές που διευκολύνουν τη ζωή των ενοίκων τους.

«Το παιδί διαμορφώνεται όπως το μεγαλώσεις», λένε οι μεγαλύτεροι. Το ίδιο ισχύει και για τις κατασκευές: το σπίτι λειτουργεί ανάλογα με το πώς θα το σχεδιάσεις. Το αρχικό πλάνο μπορεί να δώσει τις «βάσεις» της ενεργειακής συμπεριφοράς ενός οικήματος. Για να μην καταναλώνει πολλή ενέργεια, πρέπει να σχεδιαστεί με βάση τις συνθήκες του τοπικού κλίματος, έτσι ώστε να εκμεταλλεύεται το φυσικό φως για τον φωτισμό του, τις φυσικές πηγές ενέργειας για τη θέρμανση και την ψύξη του. Οι αρχιτέκτονες ονομάζουν την ενεργειακή λιτότητα των κτιρίων βιοκλιματικό ή «υπεύθυνο» σχεδιασμό, που αποσκοπεί στην προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων.


Σύγχρονες κατασκευές


Επειτα από έρευνα που πραγματοποίησε το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί 176 εφαρμογές βιοκλιματικού σχεδιασμού, εκ των οποίων οι δύο αποτελούν οικιστικά σύνολα. Από αυτές, ο μεγαλύτερος αριθμός των κτιρίων βρίσκεται στην περιοχή της Αττικής (58 περιπτώσεις συμπεριλαμβανομένου του Ηλιακού Χωριού) και στη Μακεδονία (41 περιπτώσεις κτιρίων).

Με έναν μέσο αριθμό εφαρμογών έχουν καταγραφεί βιοκλιματικά κτίρια στην υπόλοιπη Στερεά Ελλάδα και Εύβοια (17), στην Κρήτη (17) και στην Πελοπόννησο (14) και μικρότερο στις υπόλοιπες περιοχές. Στην Ελλάδα όλο και περισσότερα κτίρια κατασκευάζονται με βιοκλιματικούς όρους.

Το κόστος κατασκευής τους δεν υπερβαίνει το 10% από τη δημιουργία ενός συμβατικού κτίσματος. Τα χρήματα αυτά αποσβένονται στη διάρκεια της ζωής του κτιρίου, αφού η οικονομία σε ενέργεια μπορεί να μειώσει το κόστος λειτουργίας του κατά 50%. Η βιοκλιματική αρχιτεκτονική συνυπήρχε στα σπίτια των αρχαίων Ελλήνων.

Ο Σωκράτης το 470 π.Χ. με τις οδηγίες του για το ιδανικό ηλιακό σπίτι, που αναφέρονται στα απομνημονεύματα του Ξενοφώντα, αλλά και ο Ιπποκράτης με το έργο του «Περί αέρων, υδάτων και τόπων», έβαλαν τις βάσεις της σύγχρονης βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής. Κύριος στόχος τους ήταν τα σπίτια να εξασφαλίζουν μια αρμονική σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον.

Το αρχαίο σπίτι είχε για θεμέλια και βάσεις τοίχων την πέτρα, όπου πάνω τοποθετούσαν πλίνθους με ξηροδεσιές για να υψώσουν τους τοίχους. Οι στέγες είχαν κεραμίδια, αν και πολλές φορές αναφέρεται η ύπαρξη ταράτσας. Το σχέδιο που δίνουν αρχαίοι συγγραφείς για τα σπίτια της εποχής καταγράφει μια στενόμακρη είσοδο που οδηγεί σε μια τετράπλευρη αυλή, όπου στο κέντρο της βρισκόταν ένα πηγάδι. Στην αυλή υπήρχε και ένας βωμός, όπου πραγματοποιούνταν όλες οι θρησκευτικές τελετές.

Σπίτι με οικολογικές βάσεις

Τα κτίρια που σχεδιάζονται για να αντιμετωπίζουν φιλικά το περιβάλλον, ακολουθούν τις βασικές αρχές της βιοκλιματικής τεχνολογίας και της εξοικονόμησης ενέργειας. Ενα σπίτι θα πρέπει να έχει παράθυρα και ανοίγματα στον Νότο και μικρότερα ανοίγματα στον Βορρά για να μη χάνει ενέργεια, για να ζεσταθεί ή να ψυχθεί ανάλογα με την εποχή.

Η βορινή πλευρά καλό είναι να προστατεύεται από ψηλά δέντρα ή να τοποθετούμε από αυτήν την πλευρά κλειστούς χώρους στάθμευσης ή αποθήκες, ώστε να αποφεύγεται η απευθείας επαφή με τους ψυχρούς βορινούς ανέμους. Επίσης είναι σημαντικό να έχει τη δυνατότητα αερισμού κατά τη διάρκεια της νύχτας, τους θερινούς μήνες, ώστε να πέφτει η θερμοκρασία μέσα στο σπίτι και να διατηρείται μια σταθερή χαμηλή την υπόλοιπη μέρα.

Σημαντικό ρόλο σε ένα βιοκλιματικό κτίριο παίζει το χρώμα του. Τα σκούρα χρώματα εξωτερικά έχουν την τάση να απορροφούν ενέργεια, την οποία μεταδίδουν στο εσωτερικό του κτιρίου. Τα ανοιχτά χρώματα αντανακλούν ένα μεγάλο μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας πίσω στο περιβάλλον και βοηθούν στην αποφυγή υπερθέρμανσης του κτιρίου.

Η σωστή μόνωση είναι ο καλύτερος τρόπος για να διασφαλιστούν η μείωση των θερμικών απωλειών τον χειμώνα και η αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Για να αποφευχθεί η υπερβολική ζέστη μέσα στο κτίριο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, φροντίζουμε τον κατάλληλο σκιασμό του με πέργκολες, σκίαστρα ή τοποθέτηση φυλλοβόλων δέντρων στην κατάλληλη θέση.

Ενα βιοκλιματικό κτίριο δεν έχει να κάνει μόνο με πολύπλοκα συστήματα ψύξης - θέρμανσης, αλλά και με μια γενικότερη εξοικονόμηση ενέργειας. Η αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας αλλά και της γεωθερμικής μειώνει τη χρήση των κλιματιστικών που δημιουργούν εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου», καταλήγει.

Το σπίτι του μέλλοντος δεν θα έχει καλοριφέρ αλλά θα θερμαίνεται με ζεστό νερό που θα προέρχεται από τα έγκατα της γης. Θα έχει πολλά φυτά στα μπαλκόνια και αντί για κλιματιστικά θα έχει ανεμιστήρες οροφής. Τα παράθυρά του θα είναι με τέτοιον τρόπο τοποθετημένα, που θα έχουν τη δυνατότητα να παραμένουν ανοιχτά για τον αερισμό του σπιτιού χωρίς να βάζουν σε κίνδυνο την ασφάλειά του.