Αρχαία Ελληνικά Δημόσια Έργα - 2
Ευρετήριο Άρθρου |
---|
Αρχαία Ελληνικά Δημόσια Έργα |
2 |
3 |
4 |
Όλες οι Σελίδες |
3. - Εγκρίσεις
Δεδομένου ότι οι Προσκλήσεις υποβολής προσφορών ή και οι τεχνικές προδιαγραφές ελάμβαναν τελική έγκριση από τη βουλή της εκάστοτε Πόλεως, μπορούμε νομίζω να υποθέσουμε ότι τα μελετητικά στοιχεία επίσης συζητούνταν στη βουλή. Οι σχετικές αποφάσεις που ψήφιζε το κοινοβούλιο χαράσσονταν πάντοτε σε στήλες που τοποθετούνταν σε δημόσιους χώρους. Τα σχετικά ψηφίσματα που σώζονται σήμερα μπορούν να διακριθούν σε δύο κατηγορίες.
(α) Έγκριση μιας προκαταρκτικής μελέτης, χωρίς πολλές λεπτομέρειες ως προς τα υλικά και τα δομικά στοιχεία και, κυρίως, χωρίς ανάθεση σε Αναδόχους.
(β) Ανάθεση έργου σε συγκεκριμένον κατασκευαστή, μαζί με
- τεχνικές προδιαγραφές
- τιμές μονάδος και
- χρονοδιάγραμμα
Τέτοια, για παράδειγμα, ήταν η περίπτωση του έργου στο Αμφιαράειο (βλ. §2γ):
- Ανάδοχος: Φρύνος
- Εγγυητής: Τελεσίας
- Περιγράφονται οι μέθοδοι κατασκευής
- ίδονται οι διαστάσεις και ορίζεται η προέλευση των υλικών
- Τιμή μονάδος: 6 δραχμές ανά 4 πόδια μήκους της τάφρου
- Χρονοδιάγραμμα: 20 ημέρες (εξαιρετικά πιεστικό, για μια τάφρο
μήκους περί τα 180 μέτρα).
4. – Τεχνικές Προδιαγραφές
Δημοσιεύονταν λεπτομερείς Προδιαγραφές, οι οποίες χαράσσονταν σε πέτρα και εξετίθεντο σε δημόσιους χώρους, χρησιμεύοντας και ως προσκλήσεις υποβολής προσφορών. Οι Προδιαγραφές αυτές περιείχαν (α) ποσοτικές περιγραφές των προς εκτέλεση έργων, και (β) λεπτομέρειες για την προέλευση και την επεξεργασία των υλικών που θα χρησιμοποιούνταν.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα καταγραφής λεπτομερών διαστάσεων του έργου μπορούν να αναφερθούν δύο κείμενα: οι επιγραφές για τη Σκευοθήκη στον Πειραιά και για την αποχετευτική τάφρο στον <ρωπό (βλ. §2 ανωτέρω).
Επίσης, πολύ λεπτομερείς περιγραφές των υδραυλικών έργων δίδονται στη σύμβαση για την αποστράγγιση της λίμνης των Πτεχών (βλ. κατωτέρω, στίχ. 18 -27).
Από την άλλη, η προέλευση των υλικών δηλωνόταν πάντοτε σαφώς. Συνήθως, οι λίθοι διετίθεντο στον Ανάδοχο από τον Κύριο του έργου. ο Ανάδοχος ευθυνόταν μόνο για τη μεταφορά και τη λάξευσή τους: στην περίπτωση της αποχετευτικής τάφρου για τον Ναό του Αμφιαράειου στον <ρωπό (στήλη 291, Αρχ. Μουσείο Πειραιώς), “οι Επιμεληταί θα αγοράσουν περαιτέρω ποσότητες λίθων εφόσον χρειαστούν” (στίχ. 31-32). Στην περίπτωση της γέφυρας του Ρειτού (στήλη 5093, Αρχ. Μουσείο Ελευσίνος), έπρεπε να χρησιμοποιηθούν τα άφθονα υπολείμματα υλικών από την κατασκευή των τειχών της πόλεως. Οι τεχνικές λεπτομέρειες περιλάμβαναν τους αρμούς και το φινίρισμα των λίθων (Αμφιαράειον, στίχ. 16- 29). ακόμη και το είδος των σφυριών προσδιορίζεται (με μολύβδινη κεφαλή) όταν απαιτούνταν μαλακά χτυπήματα (στίχ. 14, 15)!
Η σύμβαση για την αποξήρανση της λίμνης των Πτεχών (Εύβοια, 4ος αι. πΧ.) περιλάμβανε περιβαλλοντικούς όρους σχετικούς με την ελάχιστη εγγυημένη παροχή αρδευτικών υδάτων κατά τη διάρκεια της κατασκευής (Στήλη EM 11553, Επιγρ. Μουσείο Αθηνών, στίχ. 26).
Πέραν των γραπτών Προδιαγραφών, οι περαιτέρω οδηγίες θα δίνονταν από τον Αρχιτέκτονα, όπως π.χ. στην περίπτωση των υπερχειλιστήρων κοντά στη γέφυρα του Ρειτού, όπου ο ημολέλης είχε επιφορτιστεί να συμπληρώσει γραπτώς την αρχική προδιαγραφή, όπως αναφέρεται στη σχετική σύμβαση (στήλη 5093, Αρχ. Μουσείο Ελευσίνος, 422 πΧ.) που βλέπουμε στην Εικ. 6 (στίχ.16-17).
5. – Διακήρυξη, και επιλογή Αναδόχων
(α) Οι χαραγμένες Αποφάσεις της βουλής της Πόλεως σχετικά με τα μεγάλα δημόσια έργα χρησίμευαν και ως προσκλήσεις για την υποβολή προσφορών.
Αλλιώς, η δημοσιοποίηση γινόταν με προφορικές διακηρύξεις και με την αποστολή ειδικών απεσταλμένων σε άλλες Πόλεις. 16ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, 21-23/10/ 2009, Πάφος, Κύπρος 4
(β) Οι ειδικευμένοι τεχνίτες και Εργολάβοι (ἐργῶνες) που έρχονταν από άλλες Πόλεις για να επιδείξουν τις ικανότητές τους ή να υποβάλουν προσφορές, αποζημιώνονταν για τα οδοιπορικά τους έξοδα ανεξαρτήτως του αποτελέσματος του διαγωνισμού – μια πολύ έξυπνη κίνηση για τη συγκράτηση του τελικού κόστους του έργου! Παραδείγματα της διάταξης αυτής βρίσκουμε στη σύμβαση για τη Θόλο της Επιδαύρου (14 ανάδοχοι από διάφορες ελληνικές περιοχές, στίχ. 50÷55).
(γ) Μετά την ανάθεση σημαντικών έργων σε έναν ανάδοχο, χρειαζόταν ένας ή περισσότεροι Εγγυηταί για κάθε σύμβαση. τα ονόματά τους(*) και η σύμβαση που ανελάμβαναν αναγράφονταν στην Απόφαση της βουλής: οι Εγγυηταί ήσαν προφανώς εντόπιοι πολίτες, ενώ οι εργολάβοι ήσαν συνήθως μέτοικοι
ή απλώς ειδικευμένοι εργολάβοι που μετακαλούνταν από άλλες Πόλεις. μια τέτοια περίπτωση ήταν εκείνη των Αθηναίων που κατεργάζονταν το (πεντελικό) μάρμαρο στην Επίδαυρο.
(δ) Φαίνεται ότι ένα από τα κριτήρια επιλογής ήταν η πείρα και η καλή φήμη ενός εργολάβου. Στην περίπτωση της Επιδαύρειας Θόλου, οι Αρχές χρησιμοποίησαν επανειλημμένως αρκετούς γνωστούς μεταλλοτεχνίτες, μεταξύ των οποίων κάποιοι (όπως ο Νικόστρατος από το Άργος και ο Αθηναίος Μολοσσός) είχαν εργαστεί και στην κατασκευή του ναού του Απόλλωνος στους ελφούς (Τσούλη, op. cit. p. 30).